انواع چوبهای ماهیگیری و کارکرد آنها

[نیما]

یک چوب ماهیگیری یا یک پوله (چوب ماهیگیری بدون چرخ و غلاف که در ایران به آن کاسی نیز می گویند) ابزاری است که از آن برای صید ماهی استفاده می شود و معمولأ جزء جدا نشدنی ماهیگیری ورزشی است (در بحث شیلات و تجارت معمولأ از تور برای ماهیگیری استفاده می شود).

در پوله ها یا وایپ ها یک تکه نخ ماهیگیری به سر آخرين قطعه بسته می شود و در انتهای نخ یک قلاب برای صید ماهی متصل میگردد. در عوض دیگر چوبهای ماهیگیری بسته به مهارت شخص، بیشتر تجهیزات سوار شده بر روی نخ را به فواصل دورتر پرتاب می نمایند. همچنین چرخی نیز برای انباشتن نخ بر روی آن بسته می شود. چوبهای ماهیگیری بسته به عملکردشان متفاوت می باشند و می توانند در سایز ها و اندازه های بین 60 تا 490 سانتیمتر یافت شوند. چوبهای بلندتر مزایای مکانیکی بیشتری در پرتاب دارند.

تاریخچه چوبهای ماهیگیری و طراحی چوب :

آنچه از کتیبه های سنگی قضاوت می شود این است که سابقه چوبهای ماهیگیری به تمدنهای قدیم مصر، چین، یونان و روم باز می گردد. پیش از در دسترس بودن همه جانبه مواد مرکب و مصنوعی از قبیل مواد مرکب فایبرگلاس و گرافیت ، چوبهای ماهیگیری از نی خیزران، نی کلکته و چوب درخت زبان گنجشک ساخته می شده است. چراکه لازم بود سبک، محکم و انعطافپذیر ساخته شوند. دسته های چوب ماهیگیری خیلی از اوقات از چوب افرای داخل تراشیده ساخته می شدند. جنس روکش دسته ها معمولا از چوب پنبه، چوب یا پوشیده شده از نی بود. غلافهای راهنمای نخ از حلقه های سیم ساده یا سنگهای به شکل حلقه در آمده برای استحکام بیشتر در برابر سایش ساخته می شدند.

چوبهایی که برای مسافرت بودند در محل بندها و بستها از آلیاژ مس،روی و نیکل (ورشو) ساخته می شد تا به راحتی در یکدیگر قرار داده شوند. بعد از سال 1980 با ظهور گرافیت محکم و انعطافپذیر، تکنولوژی چوبهای قابل حمل و نقل بسیار پیشرفته شد و باعث بوجود آمدن چوبهای قابل حمل چند تکه گردید که می توانستند در چمدان یا کوله پشتی حمل شوند.

پوله ها :

پوله ها معمولأ برای صید ماهیانی همچون سیم، لای ماهی، کولمه، سفید رودخانه، کولی، مخرج لوله ای، خیاطه، سیاه کولی و غیره مورد استفاده قرار می گیرند. آنها برای استفاده های متنوع در کیفیتهای متفاوت الیاف کربن ساخته می شوند که بسیار در قیمت آن موثر است. اختلاف آنها در طول از 5 متر (Whip) تا بلندترین آنها در حدود 18.5 متر (Pole) مي باشد که به آنها اجازه می دهد تا طعمه را در موقعیت بسیار دقیق قرار دهند تا با استفاده از طعمه صحیح تعداد کثیری از ماهیها را صید کنید.

از مشخصه بارز آنها وزن سبکشان می باشد. نوک این چوبها دو حالت دارد : پرشی و ارتجاعی. در پوله های نوک پرشی نخ بطور مستقیم به یک حلقه یا دایره نایلونی در نوک چوب بسته می شود در حالیکه نخ در پوله های نوک ارتجاعی به تک کشسان کوتاهی که از یک سوبر روی نوک چوب پیش روی کرده و از سوی دیگر به حالت لنگر مانندی آویزان است متصل می گردد. بسته به موقعیت، انواع متفاوتی از چوبها می توانند مورد استفاده قرار گیرند. دو نوع از پوله ها با نخ ثابت وجود دارند : پوله تلسکوپی و پوله قطعات مجزا.

شناورها با انواع طرحها در آنها مورد استفاده هستند ولی الزامی در استفاده از آنها نیست. اگر از شناور استفاده نشود، ارتعاش نوک چوب همانند یک هشداردهنده عمل می کند. انواع طعمه هایی که در این چوبها مورد استفاده قرار می گیرد معمولأ شامل کرمهای خاکی، کرم حشرات، نان و ذرت می باشد.

چوبهای ماهیگیری پشه :

چوبهای ماهیگیری پشه چوبهای طویل، سبک و انعطافپذیری هستند که جهت پرتاب پشه های مصنوعی طراحی شده اند. در روش ماهیگیری پشه به قلاب پرها، خزها، اسفنج و دیگر مواد سبک را به روش خاص گره زده و چیزی شبیه به یک پشه ایجاد می کنند.
در اصل این چوبها را از سرهم کردن قطعات نی خیزران می ساختند اما بیشتر چوبهای پشه مدرن امروزی از مواد مرکب مصنوعی شامل فایبرگلاس، کربن/گرافیت یا گرافیت/بور ساخته می شوند. در عوضِ وزن سبک پشه ها بعنوان طعمه، نخ پشه جهت پرتاب سنگین می باشد. یک تکه نخ مونوفیلامنت که به آن لیدر گفته می شود، یک سرش به نخ پشه و سر دیگر آن به پشه مصنوعی بسته می شود. هر چوب بواسطه اندازه ماهی، شرایط آب و هوایی و همچنین وزن نخ سایزبندی می شود. نخهای بزرگتر و سنگین تر، پشه های بزرگتر را بیشتر پرتاب خواهند کرد.

چوبهای پشه دایره وسیعی از اندازه های متنوع را در بر می گیرند. از چوبهای اندازه #0 برای ماهیان کوچک قزل آلای آب شیرین و با افزایش وزن ماهی مثلأ سایز #16 برای صید ماهیهای بزرگ آب شور مورد استفاده قرار می گیرند. چوبهای پشه تنها یک غلاف راهنمای نخ با قطر بزرگ دارند و مابقی غلافها بصورت حلقه مارپیچ هستند تا به کنترل حرکت نخ نسبت به ضخامت نخ پشه کمک نمایند. برای جلوگیری از تداخل نخ با چوب در حرکتهای پرتاب، معمولأ بیشتر چوبهای پشه دارای دسته کوتاه یا بدون آن در زیر چرخ پشه هستند.

اگرچه چوب اسپی یک چوب پشه با دسته امتداد یافته بعد از چرخ است اما اغلب برای صید آزاد ماهی و قزل آلاهای بزرگ مانند پولادسر در رودخانه های بزرگ یا پرتابهای ساحلی در آبهای شور استفاده می شود که در آن باید از تکنیک دو دست استفاده کرد. چوبهای پشه آب شور برای ماهیهای قوی ساخته شده اند تا پشه های بزرگ جثه را در فواصل بلندتری خصوصأ در بادهای قوی پرتاب نمایند. همچنین بر روی چوبهای پشه آب شور معمولأ تجهیزات قوی و مقاوم در برابر خوردگی نصب شده است.

نکته مهمی که باید به آن توجه نمود، استفاده متناسب وزن چوب پشه با نخ پشه است. استفاده از یک نخ بسیار سنگین یا خیلی سبک بر روی چوب تأثیر چشمگیری بر روی عملکرد چوبتان خواهد داشت. برای مثال یک چوب ممکن است درجه بندی 7-8 داشته باشد. این نشانه این است که برای نخهایی با درصد وزنی 7 یا 8 طراحی شده اند. پس حتمأ برای تهیه نخ به شماره های موجود بر روی چوبتان توجه نمایید.

چوبهای بایت کاستینگ :

چوبهای بایت کاستینگ از گرافیت یا فایبرگلاس با چوب پنبه یا اسفنج بر روی دسته ساخته می شوند و معمولأ طولی حدود 180 تا 240 سانتیمتر دارند. آنها معمولأ نسبت به دیگر چوبها سخت تر و سفت تر هستند و به منظور استفاده از طعمه های مصنوعی و طبیعی بزرگ و سنگین بکار می روند.

در چوبهای بایت کاستینگ چرخ و غلافهای راهنمای نخ در قسمت فوقاني چوب نصب می شوند. معمولأ یک زبانه گیره شکل در قسمت پایین چوب نزدیک نشیمنگاه چرخ جهت قلاب کردن انگشت سبابه برای ثابت نگه داشتن چوب وجود دارد. معمولأ غلافهای راهنمای نخ بر روی چوبهای بایت کاستینگ کوچک و دارای تعداد زیادی در طول آن هستند. چوبهای بایت کاستینگ مخصوص صید ماهیان بزرگ و جهت ماهیگیری در آبهای شور ساخته شده اند. در پایان جنگ جهانی دوم بطور چشمگیری در بین ماهیگیران آبهای شیرین نیز معمول شده اند. همچنین چوبهای بایت کاستینگ استفاده وسیعی در روش ترولینگ (ماهیگیری با حرکت قایق و از عقب آن) با انواع طعمه دارند.

چوبهای اسپین کاست :

چوبهای اسپین چوبهایی هستند که برای نگهداری چرخ های اسپین کاست طراحی شده اند. چرخها معمولأ در قسمت فوقانی بالای دسته چوب نصب می شوند. همچنین غلافهای راهنمای کوچکی دارند و معمولأ یک گیره انگشتی نیز در زیر دسته موجود می باشد. آنها بسیار شبیه به چوبهای بایت کاستینگ ولی با ظرفیت کمتر و مورد استفاده در درياچه ها با ماهيهاي سايز كوچكتر هستند.

چوبهای اسپینینگ :

چوبهای اسپینینگ از گرافیت یا فایبرگلاس با چوب پنبه یا اسفنج PVC در دسته ساخته می شوند و معمولأ طول آنها بین 150 تا 260 سانتیمتر است. چوبهای اسپینینگ دارای 5 تا 8 غلاف راهنمای نخ در امتداد سطح زیرین جهت کمک به کنترل نخ چیده شده اند. اندازه قطر این غلافها از سمت دسته به طرف سر چوب کاسته می شود. معمولأ غلافی که به دسته نزدیکتر است بسیار بزرگتر می باشد تا باعث کاهش فرسایش حلقه داخلی در اثر حرکت پیچشی نخ توسط چرخ گردد. برخلاف چرخهای بایت کاستینگ و اسپین کاستینگ که بر روی چوب می نشینند در عوض چرخها در چوبهای اسپینینگ در زیر چوب آویخته می شوند و توسط یک نشیمنگاه لغزشی یا قفلی در جای خود قرار می گیرند. چرخها و چوبهای اسپینینگ استفاده وسیعی برای عموم ماهیهای ورزشی از جمله باس (نوعی ماهی خاردار دریایی)، قزل آلا، اردک ماهی و سوف دارند.

چوبهای طویل اسپینینگ با دسته های کشیده خیلی از اوقات بروش پرتاب دو دست برای صید ماهیهای آب شور یا قزل آلای پولادسر و آزاد ماهی نیز بکار برده می شوند. همچنین چوبهای اسپینینگ استفاده وسیعی در روشهای ترولینگ و انتظاری (روش مرسوم در کشورمان) با طعمه های زنده دارند.

چوبهای بسیار سبک :

این چوبها برای صید گونه های کوچکتر مورد استفاده می باشند. حالت ورزشی بیشتری در آنها با ماهیان بزرگتر تأمین می شود. با آنها قادر به ماهیگیری با نخهای سبکتر و طعمه های مصنوعی کوچکتر می باشید. معمولأ چوبهای UL اسپینینگ و UL کاستینگ کوتاهتر (حدود 120 تا 165 سانتیمتر) وسبکتر هستند و از انعطافپذیری بیشتری نسبت به انواع دیگر چوب برخوردارند. اکشن (Action) آنها از نرم تا سفت بسته به نوع استفاده متغییر است.

معمولأ این چوبها از 450 تا 2750 گرم تست نخ ماهیگیری را تحمل می کنند. برخی از چوبهای UL قادر به پرتاب طعمه های مصنوعی بسیار سبک حدود 1/64 اونس، انواع اسپینرهای کوچک، پشه های مرطوب، رقصنده ها (JIG) و کرمهای مصنوعی قزل آلا می باشند. اینها در اصل ساخته شده اند تا موجب هیجان ورزشی بیشتری شوند. چوبهای UL امروزه استفاده وسیعی در صید ماهیهایی همچون قزل آلا، باس و غیره دارند.

چوبهای ماهیگیری در یخ :

نمونه های بسیار کوتاهی از چوبهای اسپینینگ وجود دارد که طولشان بین 60 تا 90 سانتیمتر متغيیر می باشد و مورد استفاده برای صید ماهی در سوراخهایی که در پوشش یخ دریاچه، رودخانه و استخرها ایجاد شده، می باشد.

چوبهای ساحلی :

چوبهای ساحلی به چوبهای اسپینینگ و بایت کاستینگ بزرگ شده با دسته بلندتر به منظور بکارگیری روش پرتاب دو دست شباهت دارند. معمولأ طولی بین 3 تا 4 متر دارند. چوبهای ساحلی نیازمند پرتاب بلندتر طعمه های مصنوعی و طبیعی در دورترین فاصله از ساحل، آنجایی که ماهی تمایل به اجتماع دارد، می باشد. همچنین دارای استحکام کافی جهت پرتاب وزنه های سنگین طعمه های مصنوعی و طبیعی که نیازمند نگهداری آنها در زیر آب در شرایط بد و نامساعد جوی است، باشد.

بیشتر پرتاب کننده های ساحلی از چوبهای قدرتمندی استفاده می کنند که توانایی پرتاب تجهیزات از جمله وزن سرب و طعمه های مصنوعی یا طبیعی را با وزنی حدود 170 گرم داشته باشد.

[Elena]

سلام و ارادت
من یه مشکلی با چوب سه تکه ام دارم. این مدل پیچی هست و هیچ علامتی هیچی نداره که بشه باهاش جوری چوب رو بست که مطمئن شد حلقه ها در یک راستا هستن. چه جوری باید چوبهای چند تکه پیچی رو به هم متصل کرد؟ 

و سوال دومم اینه که اگر توی خونه چرخ رو نخ بستم چه طوری ازش نگهداری کنم که نخ باز و شل نشه؟ چون چوب من چند تکه است و هربار ناچارم قطعات رو جدا کنم . و مثل تلسکوپی‌ها نمیتونم با فیکس کردن قلاب روی حلقه آخر نخ رو نگه دارم. با تشکر

[ali_king]

سلام و ارادت
من یه مشکلی با چوب سه تکه ام دارم. این مدل پیچی هست و هیچ علامتی هیچی نداره که بشه باهاش جوری چوب رو بست که مطمئن شد حلقه ها در یک راستا هستن. چه جوری باید چوبهای چند تکه پیچی رو به هم متصل کرد؟ 

و سوال دومم اینه که اگر توی خونه چرخ رو نخ بستم چه طوری ازش نگهداری کنم که نخ باز و شل نشه؟ چون چوب من چند تکه است و هربار ناچارم قطعات رو جدا کنم . و مثل تلسکوپی‌ها نمیتونم با فیکس کردن قلاب روی حلقه آخر نخ رو نگه دارم. با تشکر


با سلام و درود فراوان
منظور از در یک راستا قرار داشتن حلقه ها همان موازی بودنه کار سختی نیست و احتیاج به ابزاری نداره شما با چشم هم میت نی تشخیص بدی حلقه ها بصورت موازی هستند یا بصورت چپ و راست
درمورد سوال دوم روی چرخ ماهیگیری یه زائده هست که نخ  اصلی رو با اون فیکس میکنی در مورد ریسه در انتهای نخ اصلی از هرزگرد استفاده کن.شما ریسه های مختلفی از قبل آماده کن سر ریسه از دو راهی استفاده شود موقع تعویض براحتی دوراهی رو به هرزگرد سر نخ اصلی متصل کن.